وعده‌های اینترنتی رئیس‌جمهور منتخب محقق می‌شود؟

به گزارش تجارت‌نیوز، با اعلام رسمی پیروزی مسعود پزشکیان در انتخابات ریاست‌جمهوری، حالا برگ جدیدی از تاریخ سیاسی ایران باز خواهد شد. بعد از کشیده شدن رقابت به دور دوم، پزشکیان توانست با کسب ۱۶۳۸۴۴۰۳ رأی از مجموع ۳۰۵۳۰۱۵۷ آرای مأخوذه، بر رقیب خود غلبه کند و به عنوان رئیس‌جمهور منتخب شناخته شود. 

با این حال تا قبل از این نامزدها در دوره تبلیغات خود باید از طرح‌ها، برنامه‌ها و نظرات خود برای عموم می‌گفتند. یکی از مسائلی که بسیار صحبت در مورد آن واجب و ضروری به حساب می‌آمد، اینترنت و متعلقاتش بود. منظور از این متعلقات، موضوع فیلترینگ است.

فیلترینگ؛ یک مساله بغرنج

اینترنت پدیده‌ای است که عمر زیادی ندارد اما ریشه‌ای در زندگی‌های افراد در سرتاسر جهان دوانده که حذف کردن آن شدنی نخواهد بود. در گذشته‌ای دور عموم مردم برای رسیدگی به امور خود وقت و انرژی زیادی صرف می‌کردند. گم می‌شدند و پیدا نمی‌کردند. حالا اما اینترنت به‌کلی شکل زندگی افراد را متحول کرده است. تحولی که پرداختن به آن نیاز به کاوش ندارد. کافی‌ است زندگی روزمره خود را بدون اینترنت تصور کنید تا ببینید بعضی از امور چقدر سخت خواهند شد. در واقع اینترنت حالا در زیرساخت بسیاری از نهادهای اداری مورد استفاده قرار گرفته است، در آموزش و حوزه‌های درمانی بسیار به کار می‌آید و از طرف دیگر حالا افراد یک نوع دیگر یا مجازی از زندگی را به‌ واسطه اینترنت در شبکه‌های اجتماعی تجربه می‌کنند.

در کشور ما اما از سال‌ها قبل رویکردی یا سیاستی متفاوت در مواجهه با پدیده اینترنت اتخاذ شد. به مرور زمان به لیست سایت‌ها و پلتفرم‌های فیلترشده افزوده شد و حالا برخی از محبوب‌ترین سکوهای ارتباطی و شبکه‌های اجتماعی جهانی یا حتی پراستفاده در ایران فیلتر شده‌اند. اعمال فیلترینگ گاهی ناگهانی و گاهی حساس به نظر می‌رسیده. امروز می‌توان گفت تمام پلتفرم‌های مربوط به حوزه گیمینگ فیلتر شده‌اند.  

فیلترشکن؛ جاده‌ای بدون مقصد

آمار غیررسمی نشان می‌دهد بیش از نیمی از کاربران اینترنت در ایران از فیلترشکن استفاده می‌کنند. روند فیلترنیگ به طور کلی برای عموم غیرشفاف و غیرتخصصی به نظر رسیده است. غیرتخصصی بودن تصمیمات مربوط به اعمال فیلترینگ بر سکوها یا پلتفرم‌های متخلف گاهی باعث آسیب دیدن کسب‌وکارها و مشاغلی شده که در فضای مجازی برپا شده و از این بستر برای درآمدزایی استفاده می‌کردند. از این رو مساله اینترنت به موضوعات مختلفی پیوند می‌خورد. بعد از اتفاقات نیمه دوم 1401 برخوردی بیش از پیش امنیتی با مساله‌ اینترنت شد؛ به عنوان مثال اعمال فیلترینگ به صورت برگشت‌ناپذیر بر سکوها و پلتفرم‌های محبوب و پراستفاده مانند اینستاگرام بنا بر شرایط خاص زمان، باعث شد عده بیشتری مجبور به استفاده از فیلترشکن شوند. 

حالا اما فیلترشکن‌ها بازاری برای خود دارند و گردش مالی حجیم بسیار بزرگی دارند که نمی‌توان از آن چشم پوشید. واضح است که افراد برای دسترسی بهتر ناگزیر از خرید فیلترشکن هستند. برای خرید در اکثر مواقع افراد از شبکه‌های بانکی استفاده می‌کنند. تعدادی از نامزدهای انتخابات در مورد مافیای فیلترشکن صحبت کردند. مافیایی که گردش مالی آن بیش از 60 هزار میلیاد تومان ارزیابی می‌شود. هر کدام از آنها در مورد این وضعیت نظری داشتند که حالا نظر فردی اهمیت می‌یابد که برنده رقابت شده است. 

نظر پزشکیان در مورد اینترنت و فیلترینگ چه بود؟

مسعود پزشکیان در مناظره‌ای با موضوعیت حکمرانی فضای مجازی مخالفت خود را با مساله فیلترینگ اعلام کرد. او اظهار کرد فلیترینگ ابزاری‌ است که در تمام جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد و این مخالفت بدین معنا نیست که در مواقع لزوم از این ابزار استفاده نکند، اما در شرایط کنونی که فیلترینگ ضرورتی ندارد قاطعانه جلوی آن خواهد ایستاد. 

مسعود پزشکیان حتی در مناظره اخیر خود که مربوط به دور دوم انتخابات می‌شد اشاره‌ای کوتاه به مافیای فیلترشکن داشت، اما پای خود را در این موضوع پیشتر نگذاشت و به همین اشاره کوتاه قناعت کرد. 

راستی‌آزمایی وعده‌های مسعود پزشکیان

رئیس‌جمهور به عنوان رئیس شورای عالی فضای مجازی شناخته می‌شود. به غیر از رئیس قوه مجریه، رؤسای قوه مقننه و قوه قضائیه هم در این شورا حضور دارند. اما به راستی نقش دولت را نمی‌توان چنان توصیف کرد که به‌تنهایی توان تصمیم‌گیری داشته باشد. در شورای عالی فضای مجازی علاوه بر اعضای حقوقی، اعضای حقیقی هم عضویت دارند و داشتن قطعیت در این شورا از پیش تعیین‌شده نیست. 

از طرف دیگر کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه هم مسئول نظارت و پالایش بر فضای مجازی‌ است. در این کارگروه کرسی‌هایی متعلق به دولت است. بدین شکل باز هم دولت به‌تنهایی توان تصمیم‌گیری ندارد. در این کارگروه دادستان کل کشور و فرمانده کل نیروی انتظامی به همراه رئیس سازمان صداوسیما حضور دارند. 

حال باید دید دولت مسعود پزشکیان و خود شخص او چگونه در ادامه کار در برابر این موضوعات عمل خواهند کرد. آیا برداشتن محدودیت‌ها به معنی مقابله با مافیای فیلترشکن نخواهد بود؟ آیا در این تقابل می‌توان با یک اشاره کوتاه از کنار این مافیا عبور کرد و بازار کار آنان را کساد کرد؟ بنابراین وعده‌ها چگونه محقق خواهند شد؟ این سوالاتی‌ است که باید دائم پرسیده شود تا به فراموشی سپرده نشوند. مطالبه‌گری امری‌ است که از دل جامعه و مردم بیرون می‌آید و در نتیجه با این مطالبه‌گری‌هاست که در نهایت خواست مردم محقق می‌شود؛ اما باید در نظر داشت موضوع فیلترینگ و محدودیت‌های فضای مجازی چنان در زندگی‌مان ریشه دوانده که گاهی فکر دسترسی آزاد به اینترنت آرزویی دست‌نیافتنی تلقی می‌شود.

اخبار حوزه استارتاپ و فناوری اطلاعات را در صفحه استارتاپ تجارت‌نیوز بخوانید.