سیگنال مثبت مسعود پزشکیان رئیس جمهور جدید برای اقتصاد ایران

پس از اعلام نتایج دور دوم انتخابات ریاست جمهوری و انتخاب مسعود پزشکیان، برخی ریسک‌های سیاسی کاهش یافتند و نرخ ارز و طلا کاهشی شد. دلار آزاد از کانال ۶۱ هزار تومان به ۵۸-۵۹ هزار تومان رسید.

​بررسی‌های به‌عمل آمده از گفت‌وگوی بازیگران ارزی در هسته مرکزی بازار ارز تهران نشان می‌دهد این افراد امیدوارند دولت جدید بتواند با استفاده از ابزار دیپلماسی مانع از ایجاد فشار جدید بر بازار کشور شود. هرچند بسیاری از کارشناسان بر این باورند که متغیر مهم دیگر در بازار ارز انتخابات ریاست جمهوری آمریکا است، اما این نکته نیز به سیاست های دولت جدید ایران بی ارتباط نخواهد بود. سوال مهم این است که چرا با روی کارآمدن پزشکیان قیمت دلار کاهش پیدا کرد و بازار سیگنال های مثبتی از ریاست جمهوری جدید دریافت کرد؟ برای پاسخ به این سوال ابتدا باید به تاثیر روابط خارجی و تحریم ها روی اقتصاد بپردازیم. در همین زمینه محمدحسین عادلی رئیس اسبق بانک مرکزی در اعتماد نوشت: از خود بپرسید چرا از روز چهارشنبه ۱۳ تیرماه نرخ ارز سیر نزولی محسوسی به خود گرفت. چرا با پیام رییس‌جمهور منتخب به جهان که پیام گفتگو و آرامش و صلح و همکاری بود، نرخ ارز کاهش محسوسی پیدا کرد؟ این گفتمان بسیار مهم است.

در کشور ما تعداد سخنگویان حکومتی و شبه‌حکومتی بسیار فراوان هستند. همه آن‌ها در ایجاد جو و فضای آرامش یا بالعکس تشنج اثر گذارند. از ائمه جمعه و جماعات و ذاکرین تا فرماندهان نظامی و بسیج تا نمایندگان مجلس، تا شخصیت‌های سیاسی جناحی موثر و سخنگویان دولتی و تا رفتار‌های تشنج‌آفرین اجتماعی و مانور‌های تندروانه همه در ایجاد انتظارات تورمی و نوسانات نرخ ارز تاثیر واقعی دارند. همین طور گفتمان بین‌المللی و خارجی و تبلیغات مسموم بین‌المللی نیز موثر است. سخنان تهدیدآمیز سیاستمداران کشور‌های غیر دوست و تحولات تنش آمیز بین المللی به طرفیت کشورمان همه بر انتظارات و رفتار‌های اجتماعی مردم اثر می‌گذارد و موجب نوسانات می‌شود. البته در مورد تاثیر گفتمان تنش‌آفرین خارجی باید گفت که اثرش کمتر و گفتمان‌های داخلی دارای اثر بیشتری می‌باشد. این عامل غیر اقتصادی در ادبیات ذی‌ربط تحت عنوان «ثبات سیاسی» آمده که البته عناصر دیگری هم دارد و بسیار مهم تلقی شده، زیرا محرک انتظارات و رفتار‌های اجتماعی است و گاهی موثرترین عامل در ایجاد نوسانات نرخ ارز می‌باشد.

اثرات تحریم ها بر اقتصاد ایران

تحریم‌های اقتصادی که از سال‌ها پیش علیه ایران اعمال شده، تاثیر قابل توجهی بر اقتصاد این کشور و قیمت دلار داشته است. تحریم‌ها صادرات نفت ایران را به شدت کاهش داده و منجر به کمبود منابع ارزی شده است. کاهش درآمدهای نفتی و ناتوانی در دسترسی به ارز، باعث افزایش چشمگیر تورم در ایران شده است. همچنین تحریم‌ها سبب کاهش سرمایه‌گذاری خارجی، محدود شدن دسترسی به فناوری و مشکلات در تجارت بین‌المللی شده که همه اینها رشد اقتصادی ایران را به شدت تحت تاثیر قرار داده است.

یکی از مهم‌ترین پیامدهای تحریم‌ها بر اقتصاد ایران، افزایش نرخ ارز به خصوص قیمت دلار بوده است. کاهش عرضه ارز در بازار و افزایش تقاضا برای آن به دلیل محدودیت‌های تجارت خارجی، منجر به افزایش قیمت دلار شده است. بازار ارز ایران در سال‌های اخیر با نوسانات زیادی روبرو بوده است. این نوسانات علاوه بر تحریم‌ها، به عوامل دیگری مانند سیاست‌های دولت، انتظارات تورمی و شرایط سیاسی نیز مربوط می‌شود. هرچند عوامل دیگری نیز روی قیمت دلار تاثیر گذار هستند. اما این عوامل نیز با تغییر دولت قابلیت اصلاح دارند. برای مثال، سیاست‌های دولت در زمینه پول و بانک می‌تواند بر نرخ ارز تاثیر بگذارد. به عنوان مثال، افزایش نرخ سود بانکی می‌تواند منجر به افزایش تقاضا برای ریال و کاهش قیمت دلار شود. در مجموع، تحریم‌ها نقش مهمی در افزایش قیمت دلار در ایران داشته‌اند. با این حال، عوامل دیگری نیز در این زمینه تاثیرگذار بوده‌اند و نمی‌توان تمام افزایش قیمت دلار را به تحریم‌ها نسبت داد.

تاثیر رویکرد مذاکراتی روی قیمت دلار

بازار ارز ایران در سال‌های اخیر به شدت تحت تاثیر تحریم‌ها و نوسانات سیاسی قرار گرفته است. قیمت دلار که در سال ۱۳۹۷ به طور ناگهانی افزایش یافت، از آن زمان تاکنون در یک روند صعودی قرار داشته است. با این حال، با انتخاب پزشکیان به عنوان رئیس جمهور جدید، شاهد کاهش قیمت دلار بودیم. یکی از مهم‌ترین عواملی که به کاهش قیمت دلار در ایران کمک کرده، کاهش ریسک‌های سیاسی است. پیشرفت در مذاکرات هسته‌ای و احتمال رفع تحریم‌ها، چشم‌انداز مثبتی را برای اقتصاد ایران ترسیم کرده و از نگرانی‌های مربوط به تنش‌های سیاسی و تشدید تحریم‌ها کاسته است. موضوعی که پزشکیان بر خلاف رقیب خود به عنوان شعار اصلی تعیین کرده بود.

بنابراین، احتمال رفع تحریم‌ها و افزایش درآمدهای نفتی ایران، امید به بهبود اوضاع اقتصادی را در کشور افزایش داده است. این موضوع تمایل افراد به نگهداری پول ملی را افزایش داده و از تقاضا برای ارزهای خارجی کاسته است. همچنین با رفع برخی از تحریم‌ها، صادرکنندگان ایرانی می‌توانند به طور آزادانه پول خود را از طریق سیستم بانکی بین‌المللی دریافت کنند. این موضوع به بازگشت ارزهای صادراتی به کشور و افزایش عرضه ارز در بازار کمک کرده است.